Polski rynek biomasy przeżywa obecnie okres dynamicznych zmian, oferując znaczące możliwości dla krajowych producentów. Sprzedaż biomasy do elektrowni zyskuje na znaczeniu dzięki rosnącemu zapotrzebowaniu na odnawialne źródła energii i mechanizmom wsparcia, takim jak rynek mocy. W grudniu 2024 roku zawarto kontrakty na ponad 8000 MW mocy dla jednostek wykorzystujących biomasę, co potwierdza stabilny popyt na to paliwo [1].
Aktualna pozycja biomasy w polskim systemie energetycznym
Biomasa stanowi kluczowy element polskiego miksu energetycznego, będąc dominującym źródłem energii odnawialnej w kraju. W 2022 roku aż 64,1% energii ze źródeł odnawialnych pochodziło właśnie z biomasy, co przekłada się na 366,1 petadżuli wyprodukowanej energii [3]. Ta imponująca statystyka czyni Polskę jednym z liderów w wykorzystaniu biomasy w Europie.
Szczególnie istotne jest to, że Polska nie importuje paliw do produkcji energii odnawialnej na bazie biomasy, co odróżnia ją od importu innych surowców energetycznych [4]. Taka sytuacja tworzy doskonałe warunki dla rozwoju krajowych producentów biomasy, którzy mogą liczyć na stały popyt bez konkurencji ze strony importerów.
W październiku 2024 roku biomasa odpowiadała za 5% krajowej produkcji energii elektrycznej, generując 709 GWh z wzrostem o 8,7% w stosunku do miesiąca poprzedniego [3]. Choć może wydawać się to niewielkim udziałem, należy pamiętać, że większość biomasy wykorzystywana jest w sektorze ciepłowniczym, a nie elektroenergetycznym.
Rynek mocy jako katalizator rozwoju sektora biomasowego
Rynek mocy stanowi kluczowy mechanizm wspierający stabilność polskiego systemu energetycznego, w którym jednostki wykorzystujące biomasę mogą kontraktować moce wytwórcze na długoterminowe kontrakty [1]. W najnowszej aukcji grudniowej 2024 roku osiągnięto rekordowe rezultaty – zawarto kontrakty na 8053,6 MW mocy dla jednostek biomasowych i współspalających po cenie 264,90 zł/kW/r [1].
Cena ta okazała się znacznie niższa od maksymalnej ceny wynoszącej 536,80 zł/kW/r, co świadczy o wysokiej konkurencyjności sektora biomasowego [1]. Dla producentów biomasy oznacza to stabilne perspektywy finansowe na kolejne lata oraz pewność odbioru wyprodukowanego paliwa.
System aukcyjny rynku mocy zapewnia finansowanie i umożliwia planowanie inwestycji na lata, co jest szczególnieważne dla producentów biomasy, którzy muszą inwestować w długoterminowe projekty związane z uprawą, pozyskaniem i przetworzeniem surowca [1]. Mechanizm ten gwarantuje ciągłość dostaw energii oraz stabilny rynek odbiorców dla polskich producentów.
Współspalanie biomasy w elektrowniach – główny kierunek wykorzystania
Współspalanie biomasy z węglem lub innymi paliwami kopalnymi w elektrowniach stanowi obecnie dominujący sposób wykorzystania biomasy w polskim sektorze elektroenergetycznym [1]. Proces ten umożliwia znaczące zmniejszenie emisji CO2 przy jednoczesnym wykorzystaniu istniejącej infrastruktury energetycznej.
Elektrownie takie jak te w Ostrołęce i Połańcu intensywnie wykorzystują biomasę jako paliwo stabilne i niskoemisyjne [1]. Współspalanie pozwala na integrację odnawialnych źródeł energii w istniejących elektrowniach węglowych, co jest korzystne zarówno z punktu widzenia stabilności sieci energetycznej, jak i redukcji emisji [1].
Dla producentów biomasy współspalanie oznacza dostęp do dużych, stabilnych odbiorców, którzy są w stanie zagospodarować znaczne ilości biomasy. Elektrownie wymagają jednak wysokiej jakości paliwa o określonych parametrach, co stwarza wyzwania, ale również możliwości dla producentów gotowych sprostać tym wymaganiom.
Struktura polskiego rynku biomasy – leśna vs rolnicza
Biomasa leśna dominuje w polskim sektorze ciepłowniczym systemowym, stanowiąc główne źródło surowca dla krajowej energetyki [2]. Sektor ten intensywnie wykorzystuje zasoby leśne, które charakteryzują się wysoką kalorycznością i stosunkowo stabilnymi parametrami jakościowymi.
Agrobiomasa, czyli biomasa pochodząca z upraw rolnych, odgrywa obecnie mniejszą rolę, ale ma znaczący potencjał wzrostu [2]. Jej rozwój uzależniony jest od powierzchni zasiewów i wydajności plonów, co oznacza, że producenci rolni mogą w przyszłości odegrać większą rolę w zaopatrzeniu elektrowni w biomasę.
Kluczowe komponenty rynku biomasy obejmują nie tylko same źródła surowca, ale również elektrownie współspalające oraz system wsparcia finansowego [1][2]. Zarządzanie łańcuchami dostaw, obejmujące zasoby leśne i rolnicze, staje się coraz bardziej istotne w kontekście rosnącego popytu na biomasę [2][3].
Perspektywy rozwoju do 2035 roku
Prognozy Ministerstwa Klimatu i Środowiska wskazują na systematyczny wzrost zapotrzebowania na biomasę do 2035 roku, szczególnie w sektorze ciepłownictwa systemowego [2]. Ten pozytywny trend oznacza długoterminowe możliwości rozwoju dla polskich producentów biomasy.
Jeszcze bardziej optymistyczne są prognozy europejskie – do 2030 roku podaż biomasy drzewnej w Europie ma wzrosnąć trzykrotnie, co świadczy o rosnącym znaczeniu biomasy jako kluczowego odnawialnego źródła energii [3]. Globalna konsumpcja pelletu przekroczyła już 45 milionów ton, wskazując na dynamiczny wzrost rynku biomasy jako paliwa [4].
Rosnące wymogi Unii Europejskiej dotyczące udziału odnawialnych źródeł energii napędzają zwiększone wykorzystanie biomasy oraz powiększanie udziału biomasowych mocy produkcyjnych w elektroenergetyce [3]. Dla polskich producentów oznacza to stabilne i rosnące perspektywy sprzedaży.
Wyzwania i ograniczenia dla producentów
Pomimo pozytywnych trendów, polscy producenci biomasy muszą zmierzyć się z pewnymi wyzwaniami. Moc osiągalna biomasy w polskim systemie odnawialnych źródeł energii rośnie stosunkowo wolno – w 2024 roku wynosiła jedynie 0,9 GW na łączną moc 33,5 GW OZE [4].
Znaczące wyzwanie stanowi również planowana przez rząd stopniowa redukcja wsparcia dla biomasy w energetyce [5]. Zmniejszanie wsparcia finansowego może wpłynąć na kondycję polskich producentów, zmuszając ich do optymalizacji kosztów produkcji lub poszukiwania nowych rynków zbytu [5].
Transformacja energetyczna w Polsce, choć przynosi wzrost znaczenia odnawialnych źródeł energii, charakteryzuje się marginalnym tempem wzrostu mocy osiągalnej z biomasy [4]. Producenci muszą więc przygotować się na coraz większą konkurencję i konieczność zwiększenia efektywności swoich operacji.
Strategie dla polskich producentów biomasy
Kluczowym elementem sukcesu dla polskich producentów biomasy jest dostosowanie się do wymagań jakościowych elektrowni oraz optymalizacja kosztów produkcji. Wysokie standardy jakościowe biomasy wykorzystywanej do współspalania wymagają inwestycji w odpowiednie technologie przetwarzania i kontroli jakości.
Ważną strategią jest również dywersyfikacja źródeł surowca. Podczas gdy biomasa leśna pozostaje dominująca, rozwój produkcji agrobiomasy może otworzyć nowe możliwości, szczególnie dla producentów rolnych [2]. Potencjał ten zależy od powierzchni zasiewów i wydajności plonów, ale może stanowić istotne uzupełnienie tradycyjnych źródeł.
Producenci powinni również rozważyć budowanie długoterminowych relacji z elektrowniami, korzystając z mechanizmów rynku mocy, które zapewniają stabilne kontrakty wieloletnie [1]. Takie podejście minimalizuje ryzyko biznesowe i umożliwia planowanie rozwoju przedsiębiorstwa.
W kontekście redukcji wsparcia państwowego [5], kluczowe staje się zwiększenie efektywności operacyjnej i poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych, które pozwolą na utrzymanie konkurencyjności cenowej. Współpraca z ośrodkami badawczymi i inwestycje w nowoczesne technologie mogą okazać się decydujące dla przyszłego sukcesu.
Źródła:
[1] https://magazynbiomasa.pl/nowy-rynek-mocy-zwiekszy-zapotrzebowanie-na-biomase/
[2] https://nowa-energia.com.pl/2025/03/24/co-dalej-z-biomasa/
[3] https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/biomasa-drzewna-globalnie-energetyka-raport-biomass-action-network-environmental-paper-network-16126.html
[4] https://magazynbiomasa.pl/transformacja-energetyczna-w-polsce-biomasa-w-2024-roku/
[5] https://enerad.pl/biomasa-na-marginesie-transformacji-mkis-zapowiada-stopniowa-redukcje-wsparcia/
EnergiaPoradnik.pl to specjalistyczny portal branżowy poświęcony technologiom odnawialnych źródeł energii. Dostarczamy praktycznej wiedzy o fotowoltaice, pompach ciepła, energii wiatrowej, systemach geotermalnych oraz rozwiązaniach biomasowych.