Energia odnawialna dynamicznie zwiększa swój udział w globalnym wytwarzaniu energii elektrycznej oraz przejmuje kluczową rolę w krajowych miksach energetycznych, wypierając paliwa kopalne z pozycji lidera już w 2025 roku[1]. Główne przyczyny tej zmiany związane są zarówno z kwestiami klimatycznymi, jak i rosnącą opłacalnością rozwiązań OZE, wyraźnie widoczną w danych z Polski i świata[1][3].
Definicja energii odnawialnej oraz podstawowe pojęcia
Energia odnawialna (OZE) to energia produkowana z naturalnie odnawiających się źródeł. Zaliczają się do niej energia promieniowania słonecznego (fotowoltaika), energia wiatru, energia wodna oraz energia ze spalania biomasy[1][3][4]. Podstawowym wyróżnikiem tych źródeł jest ich krótki cykl odnowy i niewyczerpalność w skali działalności człowieka.
Współczesny miks energetyczny coraz wyraźniej opiera się na udziale OZE, stopniowo ograniczając udział źródeł opartych na węglu oraz innych paliwach kopalnych. Pojęcia takie jak fotowoltaika, farmy wiatrowe, biomasa i energia wodna stają się kluczowymi elementami debaty o transformacji energetycznej i dekarbonizacji gospodarki[1][3][4].
Globalne trendy i rosnący udział OZE
W latach 2023–2025 przewiduje się wzrost udziału OZE w światowej produkcji energii elektrycznej z 30% do 35%[1]. Polska znacząco wpisuje się w ten trend — już w czerwcu 2025 roku udział energii odnawialnej w miksie krajowym wyniósł 44,1%, przekraczając udział energii z węgla, który spadł do 43,7%[3]. Wzrost ten wynika m.in. ze zwiększenia mocy zainstalowanej oraz korzystnych warunków pogodowych podczas niektórych miesięcy.
Szybki rozwój technologii, obniżenie kosztów instalacji oraz polityka klimatyczna sprawiają, że energia odnawialna nabiera coraz większego znaczenia w globalnej strategii bezpieczeństwa i transformacji energetycznej[1][3][4].
Procesy produkcji energii odnawialnej – mechanizmy i zależności
Różne technologie OZE mają odmienną specyfikę:
- Fotowoltaika przetwarza energię słoneczną w energię elektryczną za pomocą modułów PV rozmieszczonych na dachach oraz dużych farmach naziemnych[1][4].
- Farmy wiatrowe wykorzystują turbiny, które zamieniają kinetyczną energię wiatru w prąd[1][4].
- Biomasa to proces spalania surowców organicznych, a elektrownie wodne używają energii przepływającej wody do produkcji energii elektrycznej[1][4].
Warto podkreślić, że rozwój infrastruktury OZE wymaga także nowoczesnych systemów magazynowania energii oraz rozbudowanej infrastruktury przesyłowej, co pozwala efektywnie wykorzystać zmienność produkcji w różnych okresach roku[2][3].
Czynniki wpływające na popularność energii odnawialnej
Klimat, sezonowość oraz kaprysy pogody mają istotny wpływ na zmienność produkcji różnych źródeł OZE[2][3]. Na przykład, w Polsce w lutym 2025 produkcja z OZE wyniosła około 3 TWh i była niższa głównie z powodu słabszych warunków wiatrowych[2]. Należy jednak podkreślić, że w czerwcu tego samego roku farmy wiatrowe wygenerowały aż 2280 GWh (aż 93% więcej rok do roku), a całość produkcji energii z odnawialnych źródeł przekroczyła udział źródeł węglowych[3][4].
Równoczesny wzrost mocy zainstalowanej, jak w przypadku fotowoltaiki w Polsce (24% wzrost do 23 GW w czerwcu 2025), umożliwia systematyczne podnoszenie znaczenia OZE w krajowej energetyce i ogranicza uzależnienie od importu surowców kopalnych, co ma także wpływ na krajowe ceny energii oraz realizację celów środowiskowych[3].
Ekonomiczne i ekologiczne korzyści energii odnawialnej
Wzrost udziału OZE w miksie energetycznym przyczynia się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, wspiera realizację celów klimatycznych oraz przyczynia się do spadku zależności od paliw kopalnych[1][2][3]. W konsekwencji, zwiększenie dostępności energii z odnawialnych źródeł wpływa na stabilizację cen energii, obniżenie kosztów dla konsumentów i zmniejsza ryzyko związane z wahaniami cen surowców energetycznych na rynkach światowych[2][3].
Nowoczesne technologie w sektorze OZE pozwalają nie tylko zmniejszać emisje, ale również ułatwiają przejście do nowoczesnej, niskoemisyjnej gospodarki opartej na zrównoważonym rozwoju[1][3][4].
Podsumowanie – dlaczego OZE rośnie w siłę?
Odnawialne źródła energii szybko zyskują na znaczeniu dzięki połączeniu korzyści ekonomicznych, środowiskowych i technologicznych[1][3][4]. Z roku na rok zwiększa się ich udział w produkcji energii elektrycznej zarówno na świecie, jak i w Polsce, co przekłada się na większe bezpieczeństwo energetyczne, niższe koszty oraz realizację długofalowych celów klimatycznych. Szybki rozwój nowych instalacji, wzrost mocy oraz innowacje w zakresie magazynowania i dystrybucji energii pozwalają z optymizmem patrzeć na dalsze przemiany na rynku energii[1][2][3][4].
Źródła:
- https://smoglab.pl/oze-przed-weglem-do-konca-2025-roku-takie-sa-przewidywania/
- https://www.gramwzielone.pl/trendy/20306469/tak-energia-odnawialna-wplynela-na-ceny-energii-w-polsce-w-lutym
- https://pl.euronews.com/green/2025/07/04/polska-odchodzi-o-wegla-te-liczby-nie-pozostawiaja-zludzen
- https://www.rynekelektryczny.pl/produkcja-energii-elektrycznej-w-polsce/
EnergiaPoradnik.pl to specjalistyczny portal branżowy poświęcony technologiom odnawialnych źródeł energii. Dostarczamy praktycznej wiedzy o fotowoltaice, pompach ciepła, energii wiatrowej, systemach geotermalnych oraz rozwiązaniach biomasowych.