Czym są aukcje OZE i jak działają w Polsce?

Aukcje OZE stanowią kluczowy mechanizm wsparcia dla producentów energii odnawialnej w Polsce, umożliwiając im uzyskanie finansowania poprzez konkurencyjne postępowania publiczne. System ten optymalizuje koszty produkcji energii, pobudza rynek oraz wspiera realizację polityki energetycznej i klimatycznej państwa poprzez rozwój OZE, zgodnie z unijnymi celami redukcji emisji CO₂ [2][3][4]. Poniżej przedstawiono zasady działania aukcji OZE, ich strukturę oraz znaczenie dla rynku energetycznego.

Podstawowe założenia aukcji OZE

Aukcje OZE to publiczne postępowania organizowane przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE), w których wytwórcy energii z odnawialnych źródeł energii konkurują o wsparcie finansowe na produkcję energii elektrycznej [2][3]. Głównym celem aukcji jest wybór najtańszych ofert przy zachowaniu wysokiej jakości projektów, co sprzyja efektywności wydatkowania środków publicznych oraz rozwoju krajowej energetyki odnawialnej [2][3].

W aukcji biorą udział inwestycje spełniające określone kryteria formalno-prawne, takie jak pozwolenie na budowę, ważna umowa o przyłączenie do sieci oraz harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji projektu [1].

Mechanizm działania aukcji OZE

Proces aukcyjny rozpoczyna się od ogłoszenia terminu przez Prezesa URE – z minimum 30-dniowym wyprzedzeniem [1][2]. Uczestnicy składają oferty określając cenę sprzedaży energii za 1 MWh oraz planowany wolumen energii do wyprodukowania [1][3].

Kluczowym elementem aukcji jest wolumen energii objęty wsparciem. Wygrywają najtańsze oferty – aż do wyczerpania ustalonego w ogłoszeniu limitu wolumenu. W przypadku ofert o tej samej cenie decyduje kolejność ich złożenia [3].

Po rozstrzygnięciu aukcji publikowana jest lista zwycięskich projektów wraz z cenami minimalnymi i maksymalnymi oraz wolumenami energii [3].

Kluczowe pojęcia i warunki udziału

Do istotnych pojęć systemu aukcyjnego należą: quasi-kontrakt różnicowy (mechanizm wsparcia stabilizujący przychody), cena referencyjna (maksymalna cena akceptowana przez organizatora) oraz oferta aukcyjna (zadeklarowana ilość MWh i cena za produkcję 1 MWh) [1][2][3].

Uzyskanie prawa do udziału wymaga posiadania niezbędnych pozwoleń i umów, w tym pozwolenia na budowę, umowy o przyłączenie do sieci oraz aktualnego harmonogramu realizacji inwestycji [1]. Taki wymóg zapobiega udziałowi „papierowych” projektów i gwarantuje realność wdrożenia zwycięskich instalacji.

Ceny oferowane przez uczestników nie mogą przekroczyć ceny referencyjnej, ustalanej corocznie przez ministra właściwego ds. energii; wyższe propozycje są automatycznie odrzucane [2].

Wsparcie finansowe i rozliczenia

Producenci energii, którzy wygrali aukcję, otrzymują wsparcie w formie quasi-kontraktu różnicowego. Oznacza to, że w przypadku gdy cena rynkowa energii jest niższa od ceny zaoferowanej w aukcji, producent otrzymuje dopłatę pokrywającą tę różnicę. Bez takiego wsparcia inwestycje w OZE byłyby mniej opłacalne z powodu nieprzewidywalności rynku i ryzyka spadku cen [1].

Zaświadczenie o dopuszczeniu do aukcji pozostaje ważne przez 12 miesięcy, co daje producentom czas na realizację formalności i rozpoczęcie inwestycji [1].

Rodzaje aukcji i zakres technologiczny

Aukcje organizowane są co najmniej raz w roku i obejmują różne typy odnawialnych źródeł energii, w szczególności energetykę wiatrową na lądzie oraz fotowoltaikę [1][2][3]. Mechanizm zaprojektowano elastycznie, dostosowując szczególne wymogi do konkretnej technologii.

Warto podkreślić, że system aukcyjny został zatwierdzony przez Komisję Europejską jako adekwatny sposób wsparcia rynku OZE i będzie obowiązywał co najmniej do 2027 roku [4].

Znaczenie aukcji OZE dla rynku energetycznego

System aukcyjny OZE przyczynia się do zapewnienia konkurencyjności i rynkowej efektywności wdrażania projektów odnawialnych źródeł energii. Dzięki zasadzie wyboru najniższych ofert ograniczane są koszty wsparcia oraz minimalizowane ryzyka polityczne i inwestycyjne [2][3].

Aukcje są instrumentem realizacji polityki energetycznej Polski i filarem krajowego systemu osiągania zobowiązań klimatycznych, zapewniając kontrolowany rozwój OZE w zgodzie z unijnymi celami redukcji emisji [4].

Podsumowanie

Aukcje OZE są efektywnym, konkurencyjnym i silnie sformalizowanym narzędziem wspierania rozwoju odnawialnych źródeł energii w Polsce. Mechanizm opierający się na selekcji najtańszych oraz najlepiej przygotowanych projektów przyczynia się do redukcji kosztów, pobudzenia inwestycji i realizacji zrównoważonej polityki energetycznej oraz klimatycznej państwa [1][2][3][4].

Źródła:

• [1] https://www.psew.pl/wp-content/uploads/2023/12/Przewodnik-po-polskim-systemie-aukcyjnym-OZE-Energetyka-wiatrowa-na-ladzie-2023.pdf
• [2] https://www.mbwnet.pl/aukcje-na-wytwarzanie-energii-z-odnawialnych-zrodel-energii/
• [3] https://www.next-kraftwerke.pl/leksykon/system-aukcyjny-oze
• [4] https://www.dentons.com/pl/insights/alerts/2021/december/1/polish-auction-system-supporting-renewable-energy-sources-extended-until-2027