Program Czyste Powietrze to rządowa inicjatywa oferująca bezzwrotne dotacje na termomodernizację i wymianę starych źródeł ciepła w domach jednorodzinnych. W najnowszej edycji programu, która rozpoczyna się 31 marca 2025 roku, właściciele domów mogą liczyć na dofinansowanie uzależnione od wysokości dochodów gospodarstwa domowego – przy dochodzie do 135 tysięcy złotych rocznie przysługuje podstawowy poziom wsparcia, a rodziny o niższych dochodach otrzymują zwiększone dotacje [1][3].
Kto może skorzystać z programu i jakie są warunki
Program Czyste Powietrze skierowany jest do właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych, włączając w to mieszkania w budynkach jednorodzinnych posiadające wyodrębnioną księgę wieczystą [5]. Kluczowym wyznacznikiem wysokości dofinansowania pozostaje dochód gospodarstwa domowego – ustalono próg podstawowego wsparcia na poziomie 135 tysięcy złotych rocznie, podczas gdy gospodarstwa o dochodach poniżej 105 tysięcy złotych mogą otrzymać wyższą dotację [1][3].
Nowością w programie jest wprowadzenie obowiązkowego audytu energetycznego, który musi zostać przeprowadzony przed rozpoczęciem inwestycji. Dokument ten określa zakres niezbędnych działań termomodernizacyjnych oraz modernizacji instalacji grzewczej [1][3]. Po zakończeniu prac wymagane jest uzyskanie świadectwa charakterystyki energetycznej potwierdzającego osiągnięcie wymaganego standardu energetycznego budynku.
Zakres dofinansowania i rodzaje inwestycji
Program obejmuje szeroki zakres działań mających na celu poprawę efektywności energetycznej budynków. Wymiana źródeł ciepła stanowi podstawowy element programu – dofinansowaniu podlega zastąpienie starych pieców na paliwo stałe nowoczesnymi, ekologicznymi rozwiązaniami grzewczymi [3][5]. W ramach programu finansowane są również prace związane z kompleksową termomodernizacją, w tym ocieplenie ścian zewnętrznych, podłóg oraz dachów.
Modernizacja instalacji grzewczej to kolejny obszar wsparcia, obejmujący dostosowanie systemów do nowych źródeł ciepła oraz poprawę ich sprawności. Program finansuje także montaż systemów wentylacji mechanicznej oraz instalację odnawialnych źródeł energii, co wpisuje się w cele związane z ograniczeniem emisji zanieczyszczeń i walką z ubóstwem energetycznym [1][2].
Wysokość dotacji i mechanizmy wsparcia finansowego
Budżet najnowszej edycji programu wynosi około 10 miliardów złotych w formie bezzwrotnych dotacji, finansowanych ze środków Funduszu Modernizacyjnego [2]. Kwoty dofinansowania różnią się w zależności od rodzaju przedsięwzięcia oraz wysokości dochodów wnioskodawcy. Wymiana starego pieca może być dofinansowana kwotami sięgającymi od kilku do kilkunastu tysięcy złotych, szczególnie w przypadku gospodarstw kwalifikujących się do wyższych progów wsparcia [4].
Wprowadzenie prefinansowania stanowi istotną nowość w programie 2025 roku. Mechanizm ten umożliwia otrzymanie środków przed rozpoczęciem inwestycji, co znacząco ułatwia realizację termomodernizacji, zwłaszcza dla osób dysponujących ograniczonymi środkami finansowymi [1]. Rozwiązanie to odpowiada na potrzeby gospodarstw domowych, które wcześniej musiały samodzielnie finansować przedsięwzięcia, a następnie ubiegać się o refundację poniesionych kosztów.
Proces składania wniosków i rola operatorów
Nabór wniosków w ramach nowej edycji programu rozpoczyna się 31 marca 2025 roku i trwa do końca lipca 2025 roku w okresie przejściowym [1][5]. Proces pozyskania dofinansowania rozpoczyna się od złożenia wniosku, często za pośrednictwem operatorów gminnych, którzy otrzymali wzmocnioną rolę w obsłudze programu [1][2].
Operatorzy programu – głównie gminy – otrzymali zadanie kompleksowej obsługi programu, obejmującej ocenę wniosków, monitorowanie realizacji projektów oraz wsparcie beneficjentów. Takie rozwiązanie ma na celu poprawę transparentności i efektywności wdrażania programu na poziomie lokalnym [1][2]. Wzmocnienie roli operatorów gminnych wynika z dążenia do lepszego dostosowania programu do lokalnych potrzeb oraz skuteczniejszego nadzoru nad wykorzystaniem środków publicznych.
Wymagania techniczne i standardy energetyczne
Nowa edycja programu wprowadza zaostrzenie wymagań dotyczących standardów energetycznych budynków oraz obowiązkowych audytów energetycznych [1][2]. Audyt energetyczny musi zostać przeprowadzony przed rozpoczęciem inwestycji przez uprawnione podmioty, co zapewnia właściwe zaplanowanie zakresu prac i optymalizację efektów energetycznych.
Po zakończeniu inwestycji beneficjenci zobowiązani są do uzyskania certyfikatu charakterystyki energetycznej, który potwierdza spełnienie ustalonych wymagań standardu energetycznego [1][3]. Dokument ten stanowi potwierdzenie osiągnięcia zakładanych celów w zakresie poprawy efektywności energetycznej budynku oraz redukcji emisji zanieczyszczeń.
Wprowadzenie jasnych zasad oraz progów dochodowych ma na celu eliminację nadużyć i efektywną alokację środków, ukierunkowaną na wsparcie gospodarstw domowych najbardziej potrzebujących pomocy w zakresie poprawy warunków mieszkaniowych i ograniczenia kosztów ogrzewania [2].
Cele programu i wpływ na środowisko
Program Czyste Powietrze koncentruje się na walce z ubóstwem energetycznym oraz ograniczeniu emisji zanieczyszczeń pochodzących z indywidualnego ogrzewania budynków [1][2]. Inicjatywa ma na celu poprawę jakości powietrza poprzez eliminację przestarzałych źródeł ciepła oraz zwiększenie efektywności energetycznej budynków jednorodzinnych.
Stabilne źródło finansowania oparte na środkach Funduszu Modernizacyjnego zapewnia długoterminową perspektywę realizacji celów programu [2]. Koncentracja na termomodernizacji oraz wymianie źródeł ciepła na nowoczesne, ekologiczne rozwiązania przyczynia się do redukcji emisji dwutlenku węgla oraz innych substancji szkodliwych dla środowiska i zdrowia mieszkańców.
Program wpisuje się w szerszą strategię transformacji energetycznej Polski, wspierając przechodzenie na czyste technologie grzewcze oraz poprawę efektywności energetycznej sektora mieszkaniowego. Dzięki ukierunkowaniu na gospodarstwa domowe o niższych dochodach program realizuje cele społeczne związane z wyrównywaniem dostępu do nowoczesnych rozwiązań energetycznych.
Źródła:
- https://www.technika-grzewcza-sklep.pl/blog/nowy-program-czyste-powietrze-2025-jakie-sa-warunki-otrzymania-dotacji.html
- https://www.gov.pl/web/nfosigw/jasne-zasady-i-stabilne-zrodlo-finansowania–nowa-odslona-programu-czyste-powietrze-juz-wkrotce
- https://lepiej.tauron.pl/styl-zycia/czyste-powietrze-zasady-programu/
- https://www.youtube.com/watch?v=1XdywqiVFAI
- https://czystepowietrze.gov.pl
EnergiaPoradnik.pl to specjalistyczny portal branżowy poświęcony technologiom odnawialnych źródeł energii. Dostarczamy praktycznej wiedzy o fotowoltaice, pompach ciepła, energii wiatrowej, systemach geotermalnych oraz rozwiązaniach biomasowych.